دانه آفتابگردان، روش کشت و استاندارد کیفی؛ سه مقوله مهم در تولید روغن آفتابگردان!
در دنیای امروز که توجه به کیفیت و سلامت مواد غذایی بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته، شناخت فرآیندها و عواملی که در تولید محصولات خوراکی نقش دارند، به یک دغدغه آگاهانه برای مصرف‌کنندگان تبدیل شده است. روغن آفتابگردان، به‌عنوان یکی از پرمصرف‌ترین روغن‌های خوراکی، از جمله محصولاتی‌ست که کیفیت آن می‌تواند مستقیماً بر سلامت و طعم غذای روزمره ما تأثیر بگذارد.
در این مطلب برای پاسخ به سوال روغن آفتابگردان چگونه تولید میشود، قصد داریم نگاهی دقیق و کاربردی به سه مؤلفه کلیدی در روند تولید روغن آفتابگردان داشته باشیم: استانداردهای کیفی، نوع دانه‌های مورد استفاده، و روش‌های کشت. این سه عامل، از خاک مزرعه تا بطری نهایی روغن آفتابگردان، همچون رشته‌ای ظریف به هم پیوسته‌اند و کیفیت نهایی روغن را رقم می‌زنند.
اگر برایتان جذاب است بدانید که روغن آفتابگردان از چی درست میشه و چگونه می‌توان با انتخاب‌های درست در مزارع و کارخانه‌ها، روغنی سالم‌تر، با طعمی دلپذیرتر و خواصی بهتر تولید کرد، با ما همراه باشید.
روغن آفتابگردان چگونه تولید میشود؟
اما مگر روغن آفتابگردان از چی گرفته میشه و حاوی چیست که تا این حد، غنی از خواص ویژه است؟
آفتابگردان، روغنی است مایع، شفاف و خوش‌رنگ که از دانه‌های طلایی آفتابگردان گرفته میشود. فرآیند تولید و استخراج روغن آفتابگردان در طی چند مرحله انجام میشود که در ذیل آمده است:
- در ابتدا، برداشت و آماده سازی دانه‌های آفتابگردان انجام میشود که شامل جمع‌آوری سرهای گل آفتابگردان در زمان رشد است.
- پس از برداشت باید دانه‌ها را از سرهای گل جدا کرد و ناخالصی‌ها را از آن‌ها حذف کرد.
- در ادامه، دانه‌های آفتابگردان تمیز و سپس توسط دستگاه‌های مکانیکی پوست گیری می‌شوند. چرا که وجود پوست دانه می‌تواند کیفیت روغن را کاهش دهد.
- در مرحله بعد، دانه‌های پوست شده باید توسط غلطک‌های شیاردار و یا آسیاب‌های چکشی به ذرات ریز تبدیل شوند.
- در ادامه، پخت یا پیش‌فرآوری دانه‌ها صورت می‌گیرد. به این صورت که مغز دانه‌های خرد شده در دستگاه‌های پخت با دمای 60 تا 80 درجه سانتی‌گراد قرار می‌گیرند و حرارت داده می‌شوند. در طی این مرحله، بافت دانه‌ها نرم و آنزیم‌های اکسیداتیو غیرفعال می‌شوند. همچنین این مرحله سبب افزایش راندمان استخراج روغن میشود.
- سرانجام، استخراج روغن به دو روش پرس مکانیکی و استخراج با حلال انجام میشود. در پرس مکانیکی، دانه‌های پخته شده تحت فشار قرار می‌گیرند تا روغن آن آزاد و خارج شود. اما در روش استخراج با حلال که رایج‌ترین شیوه در تولید انبوه است، از حلال‌هایی مانند هگزان استفاده میشود تا روغن باقی‌مانده در دانه، استخراج شود.
- روغن بدست آمده در طی مراحل بیان شده، خام است که نیاز به تصفیه دارد تا ناخالصی‌ها، بو، طعم و رنگ نامطلوب آن از بین برود.
- نهایتا روغن تصفیه شده، در ظروف پلاستیکی و شیشه‌ای بسته‌بندی شده و به فروش می‌رسد.
تا این قسمت از مقاله به کمک آذران تقطیر سهند که از بزرگ‌ترین و معتبرترین شرکت‌های تولید کننده انواع اسید چرب آفتابگردان است، دریافتیم که روغن آفتابگردان از چی درست میشه. در ادامه، به تاثیر نوع دانه روی روغن آفتابگردان تولیدی می‌پردازیم.
انواع دانه‌های آفتابگردان و تأثیر آن بر روغن آفتابگردان تولیدی
در ابتدای روش تولید اسید چرب آفتابگردان گفتیم که دانه‌های آفتابگردان برداشت می‌شوند؛ اما مسئله اینجاست که دانه‌ها با هم فرق دارند. از طرفی این تفاوت‌ها فقط ظاهری نیستند؛ بلکه تاثیر مستقیمی بر کیفیت روغن تولیدی دارند.
🔸 دانه‌های روغنی (Oilseed Sunflower)
این نوع دانه‌ها مخصوص تولید روغن پرورش داده می‌شوند؛ معمولاً کوچک‌تر از دانه‌های خوراکی هستند و میزان روغن بالاتری دارند (گاهی بالای ۴۰٪). روغنی که از این دانه‌ها گرفته میشود، سبک، خوش‌طعم و سرشار از اسیدهای چرب مفید است.
🔸 دانه‌های آفتابگردان معمولی (Non-Oilseed or Confectionery)
این دانه‌ها بیشتر برای مصرف خوراکی استفاده می‌شوند، اما اگر از آن‌ها روغن گرفته شود، مقدار روغن کمتر و کیفیت نهایی متفاوت خواهد بود.
علاوه بر این، نژادهای بهبود یافته‌ای هم وجود دارند که میزان بالاتری از اسید اولئیک دارند؛ این روغن‌ها پایدارترند و برای پخت‌وپز با حرارت بالا عالی هستند.
نتیجه؟ انتخاب دانه مناسب یعنی قدم اول برای تولید روغنی با طعم بی‌نظیر، عطر طبیعی و ارزش غذایی بالا.
انواع روش‌های کشت و تاثیر آن بر روغن آفتابگردان تولیدی
شاید باورش سخت باشد، اما حتی شیوه‌ای که کشاورزان زمین‌شان را آماده می‌کنند، دانه می‌کارند و از گیاه مراقبت می‌کنند، روی کیفیت نهایی روغن تاثیر می‌گذارد!
🔹 کشت سنتی
در این روش بیشتر به تجربه کشاورز تکیه میشود. مدیریت آب، کوددهی و کنترل آفات در این مدل ممکن است متغیر باشد. از طرفی گاهی کیفیت روغن تحت تاثیر کمبود عناصر غذایی یا آفات قرار می‌گیرد.
🔹 کشت مکانیزه و مدرن
اینجا داستان متفاوت است. با استفاده از دستگاه‌های مدرن، کوددهی هدفمند و آبیاری کنترل شده، کیفیت دانه‌ها بهبود می‌یابد. دانه‌هایی یکنواخت‌تر، با روغن بیشتر و ارزش غذایی بهتر به دست می‌آیند.
🔹 کشت ارگانیک
یکی از جذاب‌ترین شیوه‌ها، کشت بدون مواد شیمیایی است. در کشت ارگانیک، هرچند عملکرد ممکن است کمی پایین‌تر باشد، اما کیفیت روغن، خلوص طبیعی و طعم فوق‌العاده بالاتر می‌رود.
نکته حائز اهمیت اینجاست که در هر روشی که انتخاب شود، یک چیز ثابت است: سلامت خاک و آب و هوا مستقیم روی کیفیت روغن تاثیر می‌گذارد. پس هر بطری روغن آفتابگردان با کیفیت، پیچیدگی‌های خاص خود را در روند تولید دارد.
استانداردهای کیفی تولید روغن آفتابگردان
وقتی صحبت از روغن آفتابگردان با کیفیت میشود، پارامترهایی دقیق و علمی وارد ماجرا می‌شوند. سازمان‌های معتبر جهانی، استانداردهایی برای مشخصات شیمیایی، فیزیکی و حتی حسی روغن تعیین کرده‌اند که با هم مرور می‌کنیم:
🔹 پایداری اکسیداتیو: روغن باید در برابر اکسید شدن مقاوم باشد تا طعم تازه‌اش حفظ شود.
🔹 اسید چرب آزاد: مقدار این اسیدها باید در حداقل ممکن باشد (معمولاً زیر ۰.۲ درصد)، چون میزان بالای آن، نشانه فساد یا کیفیت پایین است.
🔹 پروفیل اسیدهای چرب: نسبت مناسب بین اسیدهای چرب اشباع، غیراشباع و چند غیراشباع اهمیت ویژه‌ای دارد.
🔹 ظاهر و رنگ: روغن باید شفاف، بدون ذرات معلق و با رنگی طلایی و دلپذیر باشد.
🔹 طعم و بو: هیچ‌گونه بوی ناخوشایند یا طعم غیرطبیعی نباید وجود داشته باشد.
این استانداردها فقط معیارهای روی کاغذ نیستند؛ بلکه هر کدام از آن‌ها پلی به سمت سلامت، طعم بهتر و ماندگاری بالاتر روغن آفتابگردان و اسید چرب آفتابگردان تولیدی است.
تولید اسید چرب آفتابگردان در آذران تقطیر سهند
یکی از محصولات پرکاربرد تولید شده در شرکت آذران تقطیر سهند، اسید چرب آفتابگردان است که از فرآوری روغن خام آفتابگردان به دست می‌آید. فرآیند تولید این محصول کاربردی و باکیفیت، به شرح ذیل است:
خنثی‌سازی روغن خام و جداسازی صابون (Soapstock)
روغن خام آفتابگردان با استفاده از سود سوزآور (NaOH) خنثی‌سازی میشود تا اسیدهای چرب آزاد به صابون تبدیل شوند. سپس، صابون تولیدشده (soapstock) از روغن جدا می‌گردد.
اسیدی‌سازی صابون (Acidulation)
صابون جداشده با اسید سولفوریک واکنش داده میشود تا اسیدهای چرب آزاد و گلیسرول تولید شود. این فرآیند در دمای کنترل‌شده انجام می‌گیرد تا جداسازی فازهای روغنی و آبی به‌طور مؤثر صورت پذیرد.
شست‌وشو و خالص‌سازی اسید چرب
اسید چرب حاصل از مرحله اسیدی‌سازی با آب گرم شست‌وشو داده میشود تا باقی‌مانده‌های اسیدی و ناخالصی‌ها حذف شوند.
تقطیر تحت خلأ (Vacuum Distillation)
برای افزایش خلوص اسید چرب، فرآیند تقطیر تحت خلأ انجام میشود. این روش با کاهش فشار، نقطه جوش اسیدهای چرب را پایین آورده و از تجزیه حرارتی آن‌ها جلوگیری می‌کند.
بسته‌بندی و کنترل کیفیت
اسید چرب خالص‌شده پس از گذراندن آزمون‌های کیفی، بسته‌بندی شده و برای استفاده در صنایع مختلف آماده می‌گردد.
محصول نهایی، مایعی شفاف و زردرنگ است که در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی، تولید گریس، شوینده‌ها، صنایع نفتی و تولید رزین‌های آلکیدی کاربرد دارد. شرکت آذران تقطیر سهند با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و تیم متخصص، اسید چرب آفتابگردان باکیفیت بالا را به بازار عرضه می‌کند.
شما می‌توانید خالص‌ترین و باکیفیت‌ترین اسید چرب آفتابگردان را از شرکت آذران تقطیر سهند، با قیمتی مناسب و معقولانه خریداری کنید. همچنین می‌توانید جهت دریافت و بهره‌مندی از مشاوره‌های مفید و رایگان کارشناسان ماهر و مجرب این مجموعه شناخته شده با شماره‌های 33274560-041 و یا 33274325-041 تماس حاصل فرمایید و با شرکت سهامی خاص آذران تقطیر سهند در ارتباط باشید.